11 yaşında girdiği Çarlık bale okulunda ortaya çıkmış harika yeteneklerini çok daha geliştirerek dorukta geçirdiği başarılı bir sanat hayatının akabinde birtakım saplantılara ve mistik buhranlara kapılıp yavaş yavaş aklını yitirerek 61 yaşında ölmüş, Polonya asıllı, efsanevi Rus dansçı ve koreografı Nijinski’nin (1889-1950) varisi sayılan ve kuşkusuz bale tarihinin en uygun dansçılarından biri olan, birçok ülkede konuk dansçı ve koreograf olarak çalışmış Rudolf Nureyev’in 1993’de Paris’te AIDS’ten ölmesiyle sona eren 55 yıllık dramatik ömrü sonunda beyazperdeye aktarıldı, İngiltere-Fransa ortak üretimi, 125 dakikalık “The White Crow-Beyaz Karga” sinemasıyla.
Nijinski’ye nazaran çok daha geç bir yaşta, 17’sinde, sonradan yıldızı olacağı Kirov balesine katılıp 6 yıl sonra 1961’de Kirov’un Paris turnesi sırasında peşindeki KGB casuslarını atlatıp Le Bourget Havaalanı’nda Fransa’ya iltica edince vatan haini olarak ilan edilmiş, mesleğinde kıymetli roller oynayacak Maurice Bejart, Roland Petit, Martha Graham üzere dans dehalarıyla çalışmış, 1980’lerde Paris Opera ve Balesi’nde yöneticilik de yapmış, yeteneklerini sonradan çağdaş dansta da denemiş olan, klasik repertuvarın en büyük yorumcularından, Tatar asıllı Rudolf Gametoviç Nureyev’in 1938’de Stalin’in baskıcı idaresi altındaki Sovyetler Birliği’nde, Sibirya’da seyreden üçüncü sınıf bir tren vagonundaki doğumuyla başlıyor “Beyaz Karga”.
Mutsuz bir çocukluk
Adını eşsiz, eşsiz şahıslara yakıştırılan bir Rus tabirinden alan ve bu tabire cuk oturan Nureyev’in, daima uzaklardaki bir Kızıl Ordu subayı olan babasının ilgi ve şevkatinden mahrum, fakir annesi ve 3 kız kardeşiyle mutsuz bir çocukluk geçirdiğinin vurgulandığı sinema, “The Reader-Okuyucu”, “The Hours-Saatler” üzere sinemalarının senaristi, müellif, tiyatrocu ve direktör David Hare’in, Julie Kavanagh’ın 2007’de yayımladığı “Rudolf Nureyev: The Life” isimli biyografik kitabından esinlenerek yazdığı senaryodan çekilmiş. Direktörse, yıllardır süregelen başarılı oyunculuk mesleğinden sonra “Coriolanus” ve “Görünmeyen Kadın” sinemalarıyla direktörlükte kararlı olduğunu da kanıtlamış, usta oyuncu Ralph Fiennes. Fiennes ayrıyeten Nureyev’e tüm deneyimini bilgisini, dayanağını aktarıp kol kanat geren, üstelik karısını ve konutunu de paylaşan hocası Puşkin’i de oynuyor.
Soğuk Savaş sahneleri
Kabaca iki kısımda gelişen sinemanın düz, kronolojik bir çizgide ilerlemeyen öyküsünü farklı vakitler ve farklı atmosferler üzerinden, soğuk savaş sahneleri, gözalıcı dans-bale çekimleri ve çocukluğa-gençliğe ait beylik geriye dönüşlerle anlatmayı yeğlemiş direktör Fiennes, maharetli montajcı Barney Pilling’in de katkısıyla, farklı, değişen vakitlerde gidip gelen, ilginçle orta karar ortasında kalakalmış bir “bio-pic” imzalamış sonuçta.
Zaten Nureyev’in bütün ömrünü her tarafıyla 2 saatlik bir sinemaya sığdırıp yansıtmak argümanından uzak bir biyografik sinema denemesi “Beyaz Karga”, örnekse Nureyev’in lisanlara destan biseksüelliği tek bir sahneyle geçiştiriliyor.
Finale gerçek tansiyon dozu yükselerek tavan yapan, heyecanlı bir casusluk serüveni sekansıyla soğuk savaş periyoduna göz kırpmaktan da geri durmayan ancak yer yer dans çekimleriyle tekdüzeleşmekten de sıyrılamayan sinemada, balenin-dansın asi genci Rudi’yi oynayan, birinci kere kamera önüne çıkmış Ukraynalı balet Oleg Ivenko, acemice lakin çok çabalı performansıyla sinemanın lokomotifi payesini hak ediyor.
Filmde, tanınmış Fransız romancı ve eski Kültür Bakanı Andre Malraux’nun genç yaşta kaybettiği oğlunun Şilili sevgilisi olup hava alanında Nureyev’i Batıya iltica etmeye ikna ettiren yakın arkadaşı Clara’yı da, Tunuslu direktör Abdellatif Keşiş’in lezbiyen sevişme sahneleriyle anımsanan, Altın Palmiye ödüllü, 2014 üretimi “La Vie d’Adele-Mavi En Sıcak Renktir”iyle parlamış olan tombikimsi dilber Adele Exarchopoulos canlandırıyor.
Diyeceğim Nureyev’in, hayatının bile önüne geçen dans tutkusuyla belgeselvari, detaylı dans sahnelerinin ağır bastığı “Beyaz Karga” sineması, gereğince derinlikli ve etkileyici olamasa da, kuşkusuz seyre kıymet bir “bio-pic” sayılabilir sonuçta.
