Seçime çok az bir mühlet kaldı. İki aydan kısa bir mühlet sonra seçim olacak. Pekala hangi şartlarda seçime gidiyoruz? Muhalefeti bekleyen tehdit ve fırsatlar neler? Elbette çok şey sayabiliriz ancak yazının çizdiği kısıt nedeniyle birkaç değerli başlığı dikkatinize sunmayı isterim.
Hemen çabucak her şey muhalefetin birinci seçimi kazanması için uygunken kıymetli bir risk doğdu. O risk bölünme riski. Geçtiğimiz hafta Sayın İnce adaylık için gereken 100.000 imzayı topladı. Görünen o ki adaylıkta da kararlı. Geçmişte Refah Partisi’nin temsil ettiği Siyasal İslamcı hareketin iki temsilcisi Fatih Erbakan ve Erdoğan birleşirken CHP’nin temsil ettiği Atatürkçü, toplumsal demokrat hareket iki aday ile seçime gitmiş olacak. İktidar bir dilek dilese bunu dilerdi diye düşünüyorum.
Bölünme tartışması açıldığında birinci sorulan soru, Sayın İnce’nin aday olması halinde yüzde kaç oy alacağı sorusu. Bu soruya cevabı araştırmacılar önümüzdeki günlerde bulacak. Zira katılaşmadan yapılan ölçümler manalı oranda kusura açık. Lakin, bana nazaran mevzuyu oy oranı üzerinden ele almak eksik tartışmak olur. Bölünmenin tesiri kaç oy aldığından bağımsız sonuçlar yaratabiliyor. Yakın geçmişte bunun çok örneği var. Mesela, 2019 lokal seçimine giderken İstanbul’da Saadet Partisi aday çıkarmasa CHP az farkla seçimi kaybediyordu. Hatırlatmak isterim ki Saadet’in adayı o seçimde yalnızca %1,2 oy almıştı. Yeniden bölünmenin yarattığı risklere dair birebir seçimden diğer bir somut örnek verelim; CHP’nin İstanbul’u 13.000 oy farkla kazandığı 31 Mart 2019 seçiminde DSP kaybettirmeye oynayarak (kazanamayacağı çok açıktı) aday çıkarmış ve 30.817 oy almıştı.
Yakın geçmişte solun bölünmesine dair en değerli örnek ise 1994 mahallî seçimlerinde mevcut. İstanbul’da toplumsal demokrat partiler olan SHP, DSP ve CHP oyları toplamda %34’e ulaşmasına karşın Refah Partisi’nin adayı Erdoğan’a %25,19 ile seçimi kazandırdılar. Keza şimdilerin “Metal Yorgunu Melih Gökçek” o seçimde %0,4 ile Ankara seçimini kazanmıştı. Düzeltiyorum o seçimde toplamda oyu 9,85’e varan CHP ve DSP farklı aday çıkararak seçimi Gökçek’e kazandırmıştı. Kazandırdılar diyorum zira o periyot toplumsal demokrat siyaset ismine karar veren “fikirlerine aşık” siyasetçiler, ferdî mesleklerini, rakiplerine karşı hislerini ve büyük egolarını ülkeyi bekleyen riskin önüne koydular ve o denli karar verdiler. Yaklaşık 30 yıldır onların yarattığı bu sonucu değiştirmeye çalışıyoruz.
Bugün birebir sorunu Sayın İnce’de görüyorum. Sebebini anlatayım; CHP ve HDP seçmeninin neredeyse tamamı, ÂLÂ Parti seçmeninin ise büyük kısmı Sayın Kılıçdaroğlu’na oy vermeye kararlıyken, kim olduğundan bağımsız, muhalefetten Sayın Kılıçdaroğlu dışında rastgele bir adayın seçimde ikinci tipe kalma ihtimali yok. Haliyle Sayın İnce’nin de ikinci cinse kalma ihtimali yok lakin seçimi ikinci cinse bıraktırma ihtimali var.
Yaptığımız ölçümler iki adayla gidilmesi halinde seçimi manalı farkla Sayın Kılıçdaroğlu’nun kazanacağını gösteriyor. Bakın yaklaşık 2 hafta ortayla yaptığımız iki ölçümün sonuçlarını sizlerle paylaşayım.
İki hafta evvel:
Geçtiğimiz hafta:
Gördüğünüz üzere ortadaki fark korunmakla birlikte %11,’den %13,6’ya çıkmış durumda. Fark bu kadarken Sayın İnce’nin aday olması neden risk yaratsın diyebilirsiniz. Birinci cevabım Erdoğan’ı hafife almayın olur. 20 yıldan fazla müddette birçok defa iktidarını ayakta tutmayı başarmış, çekirdek seçmeni bile %30’larda olan, kamu imkanlarını en yeterli kullanan ve iktidarı boyunca toplam seçmenin %70’inin en az bir defa oyunu alabilmiş Erdoğan’ı kimse hafife almasın. Muhalefet takımları ve programıyla birçok atağını yaptı. Şimdi Erdoğan’ın atılımlarını görmedik. Bu nedenle farkın azalması ihtimalini yok saymak gerçekle bağını koparmak olur. Bu olasılığın üzerine bir de bölünerek, muhalif adayların birbirini eleştirerek gittiği bir seçimi düşünün. O seçim iklimini Erdoğan açısından geçmişteki bir AKP söylemi ile açıklayacak olursak muhalefetteki bölünme “hayaldi gerçek oldu” diyebiliriz.
Özetle seçime muhalefet ismine çoklu adayla gidilmesi halinde seçimin ikinci çeşide kalma riski var. İkinci tipe bırakmak, geçmiş örneklerinde olduğu üzere çok sayıda riske hamile. Tüm bunlardan bağımsız, uzun müddettir yaptığımız ölçümler bize gösteriyor ki ister birinci cinste ister ikinci tıpta bitecek olsun Sayın Kılıçdaroğlu bu seçimi kazanacak. Geride bıraktığımız vakitte tarih “kaybedecek aday” kara propagandacılarını not ettiği üzere fikirlerine aşık “ikinci çeşide bıraktırma gayretlileri”ni de notlarına ekleyecek.