Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Ardalı, Perflorlu Ve Poliflorlu Alkil Hususların (PFAS), insan sıhhatine çok sayıda ziyanı olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Ardalı, sonsuz kimyasallar olarak bilinen PFAS’ın besin ambalajları, paket servis kapları, tek kullanımlık tepsiler ve fırın poşetleri, yapışmaz tavalar, yangın söndürme köpüğü, halılar, kilimler, mobilya dokumaları, pencere uygulamaları, otomobil koltukları, leke tutmaz, su geçirmez giysiler ve ferdî bakım eserler üzere birçok alanda bulunduğunu söyledi.
“ASLA PARÇALANMAZ, BEDENİMİZDE YILLARCA KALIR”
Birçok sıhhat problemine neden olan sonsuz kimyasalların her alanda etrafa ve canlı yaşama ziyan verdiğini tabir eden Prof. Dr. Yüksel Ardalı, “PFAS inanılmaz derecede kalıcıdır, etrafta asla parçalanmaz ve bedenimizde yıllarca kalır. Soluduğumuz havada, yiyeceklerimizin yetiştiği toprakta, içtiğimiz suda ve etraftan dünyanın her noktasındaki insanlara ve canlı yaşama ulaşabilir. Yapılan araştırmalara nazaran sonsuz kimyasallar, karaciğer ve pankreas kanseri, üreme meseleleri, böbrek ve testis kanseri gelişimini teşvik eder” diye konuştu.
MUTFAK EKİPMANLARINDA DA PFAS TEHLİKESİ
Ürünlerin suya, yağa ve lekeye sağlam olmasını sağlayan sonsuz kimyasalların, farklı eserlerde 5 binden fazla çeşidi olduğunu belirten Prof. Dr. Ardalı, şunları söyledi:
“PFAS, 1940’lardan beri var olan binlerce insan üretimi kimyasal sınıfıdır. Takma isminden da anlaşılacağı üzere, ‘sonsuza dek kimyasallar’ uzun müddettir burada. Pekala ziyanlı olmasına karşın hayatımızda neden yer ediyor? Bunun temel 2 sebebi var. Birincisi bu bileşikler kullanılarak çeşitli eserlerin performansının artırılması. Mesela kir ve su tutmayan ve geçirmeyen özellik sağlanan yapışmaz mutfak ekipmanları, leke tutmayan dokumacılık eserleri, su geçirmez eserler ve besin ambalajları üzere. İkincisi ise kullanıcıların bu eserleri kullanırken hayatlarını ne kadar önemli hallerde etkilediklerini bilmiyor olmasıdır.”
‘FETÜSÜN GELİŞİMİNE MÜDAHALE EDER’
PFAS kimyasallarının bedende biriktiğini ve etrafta de parçalanmadığını söyleyen Prof. Dr. Ardalı, “Çok küçük PFAS dozları kanser, üreme ve bağışıklık sistemi hasarı ve öteki hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Çok sayıda çalışmada, testis, böbrek, karaciğer ve pankreas kanseri, üreme sıkıntıları, zayıflamış çocukluk bağışıklığı, düşük doğum tartısı, endokrin bozulması, artan kolesterol, çocuklarda ve diyet yapan yetişkinlerde kilo alımı, kanser ve hormonal sisteme müdahale ettiği belirlendi. Üreme sistemine ve fetüsün gelişimine müdahale eder, bağışıklık sistemini tesirler ve çocuklarda aşılara verilen yansıların azalmasıyla da ilişkilendirilebilir” dedi.