İran’ın da iştirakiyle dörtlü formata dönüşen toplantıda Türkiye’yi Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar, Suriye’yi Dışişleri Bakan Yardımcısı Eymen Susan, Rusya’yı Orta Doğu Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov ve İran’ı Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Asgar Hacı temsil etti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan kısa açıklamada, tarafların görüşmelerin sürmesi konusunda mutabık kaldıkları kaydedildi.
Görüşmelerde güvenlik bahislerinin yanı sıra siyasi alandaki bağların nasıl bir çerçevede konuşulacağının yer aldığı, ayrıyeten bundan sonra yapılması öngörülen dışişleri bakanları seviyesindeki toplantının hazırlıklarının da değerlendirildiği kaydedildi.
Rusya’nın, dışişleri bakanlarının bir ortaya gelmesi için birkaç tarih önerdiği, tarafların yapacakları kıymetlendirme sonrası kesin kararın verileceği bildirildi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Miktad’ın Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimler öncesi görüşebileceği fakat önderler düzeyindeki muhtemel bir doruğun görüşmelerdeki ilerlemeye bağlı olarak seçim sonrasına kalacağı değerlendirmeleri öne çıkıyor.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu bugün Brüksel’de NATO Dışişleri Bakanları toplantısı sonrası düzenlediği basın toplantısında, dışişleri bakanları seviyesindeki toplantının ileriki devirde gerçekleşmesi için Rusya’dan davet beklediklerini bildirdi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da NTV’de yayımlanan röportajında, ileriki günlerde yapılacak görüşmede dışişleri bakanlarının yanı sıra savunma bakanları ve istihbarat liderlerinin da yer almasının planladığını kaydetti. Kalın, sürecin ön şartsız ilerletilmesi için Suriye tarafının daha yapan olması gerektiğinin altını çizerken, “Problemin derinliği ve sıkıntıların karmaşıklığı düşünüldüğünde sürecin daha başındayız” değerlendirmesini yaptı.
Konunun Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un yarın ve Cuma günü yapacağı Türkiye ziyareti sırasında da gündeme gelmesi bekleniyor.
MOSKOVA’DAN MESAJLAR
Türkiye-Suriye görüşmelerinin başlamasına aracılık eden ve bu sürece büyük ehemmiyet veren Rusya, dörtlü formattaki birinci toplantı öncesi taraflara kıymetli iletiler verdi ve davette bulundu.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türkiye ve Suriye halklarının yüzyıllar süren ortak bir tarihle birbirine bağlı olduğunu, bölgede yaşayan Türk, Arap ve Kürtlerin kalplerinde gurur dolu periyotlara tanıklık ettiklerini kaydetti.
Türkiye ve Suriye ortasındaki uyuşmazlığın Ortadoğu’da barış, huzur ve refah isteyen tarafların istemlerine karşıt olduğunu belirten Lavrov, “Hem Suriye hem de Türkiye ile düzgün bağları olan, Rusya ve İran’ın, Ankara ve Şam ortasındaki alakaların kapsamlı olağanlaşmasını hedefleyen çok katmanlı müzakere sürecinde yalnızca arabulucular olarak değil birebir vakitte ilgili taraflar olarak yer almaları bir tesadüf değildir” sözlerini kullandı.
Lavrov, Suriye’de iç savaşın sonlandırılması için Türkiye-İran ve Rusya’nın oluşturduğu Astana Süreci’nin bundan sonra da Suriye’nin yine yapılandırılması, milyonlarca Suriyeli mültecinin Türkiye’den meskenlerine dönmeleri üzere maksatlara ulaşılmasında da kullanılacak kıymetli bir düzenek fonksiyonunu sürdüreceğini kayda geçirdi.
“ESNEK VE YAPAN OLUN“
Lavrov’un konuşmasında Türkiye ve Suriye heyetlerine dönük davetleri dikkat cazip özellikte oldu. “Sizlerden olabildiğince esnek ve yapan olmanızı bekliyoruz. Çatışmacı telaffuz ve geçmiş acıların anılarının bu müzakere odasının dışında tutulması en güzeli olacaktır” diyen Lavrov, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Suriye ve Türkiye’nin egemenliğine, siyasi birliğine ve toprak bütünlüğüne açık ve anlaşılır bir karşılıklı hürmet unsuru temelinde, birikmiş meselelerin süratle aşılması ve uygun komşuluğun yine tesis edilmesi dileğinin rehberliğinde müzakereler yürütmenizi samimiyetle rica ediyorum.”
Lavrov, Türkiye ve Suriye ortasındaki problemlerin birkaç görüşmede çözülmeyeceğini, olağanlaşmanın uzun vakit alacağını kaydederken, “Ama bilge Çinli dostlarımızın dediği üzere ‘Güzel bir seyahat küçük bir birinci adımla başlar’. Kıymetli olan çıkarların dengelenmesi için ortak bir taban bulmak ve ön şartlardan kaçınmak” tabirlerini kullandı.
Taraflara her heyet tarafından hazırlanan metinler sunulduğunu, bunlar ışığında ortak bir konuma ulaşılmasını dilek ettiğini de belirten Lavrov, İran ile birlikte bu sürece katkı vermeye devam edeceklerini söyledi.
SURİYE’NİN ŞARTLARI MASADA
Lavrov’un ön şartlar konusundaki davetine rağmen Şam idaresinin bilhassa Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde bulunan askeri birliklerinin geri çekilmesi konusundaki tavrını devam ettirdiği kaydediliyor.
Suriye basınında çıkan haberler, Şam idaresinin askerlerin geri çekilmesi ve bilhassa İdlib’te bulunan “radikal İslamcı terör gruplarının” bölgeden temizlenmesi istemlerini tekrar ettiğini lakin Türkiye’den bu istikamette olumlu bir karşılık gelmediğine işaret ediyor.
Türkiye de Suriye ile yaşanan sürecin “normalleşme” olarak tanımlanmaması gerektiğini, bu kademede Şam idaresinin “angajman” içinde olunduğunu vurguluyor.
Türkiye’nin Şam idaresinden talepleri ortasında ülkenin kuzeydoğusundan Türk topraklarına dönük terör tehdidinin bertaraf edilmesi, güvenlik konusunda ikili bir muahedenin sağlanması ve mültecilerin geri dönüşü için tüzel, siyasi bir yerin sağlanması üzere ögeler yer alıyor.
Taraflar ortasındaki itimat buhranının sürmesi ve Türkiye’de çok kısa müddette seçimlere gidilecek olması nedeniyle Ankara-Şam ortasında yürütülen sürecin kısa vadede somut sonuç vermesi uzak olarak bedellendiriliyor.