Dünya genelinde bir insanın hayatı boyunca böbreğinde taş oluşma riski yüzde 12’yken, Türkiye’de bu oran Ankara, İzmir ve İstanbul’da yüzde 11, Güneydoğu Anadolu’da ise yüzde 30 olarak gözlemleniyor.
Böbrek taşının yaz mevsiminde daha sık görüldüğünü belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “Günde en az iki litre su içmek, taş oluşumunu tekrar etme riskini önlemenin birinci adımı. Fakat böbrek ya da kalp yetmezliği, bacaklarda venöz yetmezliği üzere durumlar varsa, hastanın bedeninde su birikmemesi için günlük su gereksinimi tabip denetiminde belirlenmeli. Portakal suyu, limonata, limonlu su üzere içeceklerde bulunan sitrat, kalsiyum okzalat ve ürik asit taşlarının oluşmasını engelleyebilir” açıklamasında bulundu. Toplumda sık görülen üriner taş hastalığı, erkeklerde bayanlara nazaran 3 kat daha fazla görülüyor. Böbrek taşının yıllar içinde tekrarlama mümkünlüğünün yüksek olduğunu söyleyen Anadolu Sıhhat Merkezi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “Ailesinde taş hikayesi olanlarda da daha sık görülüyor. Birinci taş atağından sonra tekrarlama yüzdeleri birinci yıl yüzde 14, ikinci yıl yüzde 35 ve üçüncü yıl ise yüzde 52 oluyor. Buna nazaran taş hastalığı olan bir hastada 10 yıl içinde tekrar taş oluşumu ise yüzde 50 ihtimalle görülüyor” dedi.
Ağrı En Büyük Şikâyet
Üriner taş hastalığında taşın yerine nazaran şikayetlerin de farklı olabildiğinin altını çizen Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “Bazen taş böbrekteyken ya da mesanedeyken hastada rastgele bir şikâyet gözlenmiyor. Fakat taş idrar kanalına düştüğünde, idrar akışına mani olarak idrarın birikmesine ve bu nedenle baskı formunda genital ve kasık bölgelerinde ağrıya sebep oluyor. Bu ağrı ekseriyetle böbreğin olduğu tarafta kalça ile kaburgalar ortasında hissedilirken; aşağıya ve öne gerçek yayılarak karın ile kasık bölgesine vuruyor. Ayrıyeten idrardan kan gelmesi, bulantı ve kusma üzere şikayetler de görülebiliyor. İdrar kanallarının tıkanıklığı nedeniyle akamayan idrar, böbrekte şişme ve böbrek işlevin durmasına kadar giden tablolara neden olabiliyor” halinde konuştu.
7 Mm’den Büyük Taşlar İçin Tıbbi Müdahaleye Gereksinim Olabilir
Hastanın şikayetleri üzerine yapılan idrar analizi ve görüntüleme sistemleriyle taş hastalığı için teşhis konabildiğini söyleyen Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “Ultrasona bakılarak böbrekte bir genişlemenin olup olmadığı bedellendiriliyor fakat en hakikat ve sağlam bilgi üriner sistem tomografisiyle elde ediliyor. Bu sayede taşın yeri, büyüklüğü, anatomisi hatta sertliği ve içeriğiyle ilgili kapsamlı bilgilere ulaşmak mümkün” dedi. Taşın zaten düşmesinde taşın formu, boyutu ve kişinin idrar yollarının yapısal özelliklerinin değerli olduğuna değinen Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “Genellikle boyutu 4 mm’den küçük olan taşlar fazla belirti vermeden idrar ile birlikte atılabiliyor. Fakat 7 mm’den daha geniş çaplı taşlar için çoğunlukla tıbbi müdahaleye gereksinim var” diye konuştu.
Taşın Cinsine Nazaran Beslenme Önemli
“Üriner taş hastalığı tedavisinde öncelikli olarak uygun bir planlama yapılması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “Seçilecek tedavi prosedürünün başarısı kadar daha sonrasında yeni taşların oluşumunun önlenmesi için yapılacaklar da değerli. Taş hastalığında, taşın sertlik derecesi değerli bir nokta; zira sertliği düşük olan taşlar daha çok ürik asit taşlar ve bu da fazla protein tüketiminden kaynaklanıyor. O yüzden taşın cinsine nazaran uygun diyet yapmak, bu sıkıntıdan korunmada fayda sağlıyor. Görülen 5-6 çeşit taşın beslenme kuralları farklı. Ürik asit taşlarında beslenme tertibinde protein kısıtlamasına gidilse de; örneğin sistin taşlarında diyetin bir tesiri yok” dedi.
Fiziksel Aktivite Taş Oluşumunu Azaltıyor
Türkiye’de en sık görülen kalsiyum oksalat taşlarında ise sanılanın tersine kalsiyumu azaltmanın değil, sağlıklı bir insan kadar kalsiyum alıp, oksalat alımını azaltmanın kıymetli olduğunu lisana getiren Prof. Adayener, “Oksalat ise en çok çay, kahve, kakao, baklagiller ile yeşil yapraklı sebzeler, domates ve çilekte mevcut. Bir başka cins olan kalsiyum fosfat taşlarında ise şayet kan ölçümlerinde kalsiyum ölçüsü yüksek çıkıyorsa, diyette kalsiyumu kısıtlamak ve nedenini araştırmak fayda sağlayabiliyor. İdrar yolu enfeksiyonu ile ilgili olan magnezyum amonyum fosfat taşında ise enfeksiyonları denetim etmek kıymetli. Beslenmenin yanı sıra ayrıyeten fizikî aktivitede bulunmak da taş oluşumunu azaltan bir faktör” diye konuştu.
Tedavide Farklı Formüller Uygulanabiliyor
Böbrek taşı tedavisinde dışarıdan şok ses dalgalarıyla taşın kırılması ve cerrahi metotlardan kelam edilebildiğini belirten Prof. Dr. Cüneyt Adayener, “İlaç tedavilerinde ise ağrı kesiciler, taş geçişini kolaylaştıracak birtakım kas gevşeticiler ve bulantı önleyici ilaçlar kullanılabiliyor. Böbrekte ya da böbrek ile idrar kesesi ortasında kalan, üreter denilen kanalın böbreğe yakın üst kısmındaysa şok dalgaları ile kırılabiliyor. Yeniden cerrahisiz bir prosedür olarak, örneğin taş üreter dediğimiz idrar borusunda ise uç kısmında kamerası olan ince ve fleksible bir boru ile idrar yolundan girilerek lazerle de kırılması mümkün. Lazer, taşın boyutundan bağımsız olarak her türlü taşa uygulanabiliyor” formunda konuştu. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
