Olga Robinson Shayan Sardarizadeh Jake Horton BBC News
İnternette yayılan ve ABD idaresine ilişkin onlarca kapalı dokümanda çok sayıda ülkeyle ilgili bilgiler yer alıyor Öte yandan bu dokümanların bir kısmı ortadan kaybolmaya başladı Manavgat travestileri ya da en azından evraklara erişim zorlaştı Pekala bu dokümanlar nasıl sızdırıldı
Belgelerin ortaya çıkışı yayılımı ve tartışmaları hakkında bilinenleri derledik
PAYLAŞILAN BELGELER
Belgelere dair doğrulayabildiğimiz birinci ekran manzaraları 1 Travesti Manavgat Mart tarihine ilişkin Bundan birkaç gün sonra daha fazla evrak paylaşılmaya başlandı
Bunlar birinci olarak bilgisayar oyuncuları ortasında tanınan olan toplumsal medya platformu Discord da ortaya çıktı ve platformdaki birtakım tartışma kanallarında paylaşıldı Bu kanallar siyaset yahut askeri istihbarat hakkında kanallar değil biri Minecraft oyuncuları için oburu de Filipinli bir YouTube ünlüsü için açılan kanallardı
Kanallardan birinde Minecraft ve Ukrayna daki savaş hakkında kısa bir tartışmadan sonra bir kullanıcı Al sana sızmış belgeler diyerek kimi ekran imgeleri paylaştı
Sohbet kümesindeki bir kişi bu evrakları öbür bir Discord kümesinden aldığını söylese de bahsettiği Discord kümesi kapatılmış olduğu için bunu doğrulamak mümkün değil Araştırmacı gazetecilik sitesi Bellingcat e nazaran kimi dokümanlar Ocak ta hatta daha öncesinde yayımlanmış olabilir
Discord da paylaşılan bu evrakların farkına varılması için Nisan başında öbür platformlarda yayılması gerekti
Amerikalı istihbarat yetkilileri ve medya dokümanları lakin bu noktadan sonra fark etti
SOSYAL MEDYADA YAYILIM
Belgelerin ekran imgeleri 5 Nisan da internet alt kültürünün en büyük ve en tartışmalı sitelerinden 4chan de paylaşılmaya başlandı
Bunlar 4chan ın en makus ünlü kanallarından pol politik doğrucu olmamanın kısaltması kanalında Ukrayna ve Rusya nın gerçek savaş kayıpları hakkındaki bir tartışma sırasında anonim bir kullanıcı tarafından paylaşıldı
Birkaç saat sonra dokümanlar Kremlin yanlısı Telegram kanallarında yer aldı ve akabinde önde gelen askeri blogcular da bunlar hakkında yazmaya başladı Evraklardan birinin üzerinde değişiklik yapılarak Rus kayıplarına dair kestirimlerin çok daha düşük gösterildiği bir görsel de Rus kanallarında sıklıkla paylaşıldı
7 Nisan da bu dokümanlar Twitter ve Reddit üzere platformlarda da yer almaya başladı
RUSYA’NIN YANITI
Kremlin yanlısı Telegram kanalları başlangıçta bu dokümanların doğruluğundansa yalnızca içeriğine odaklandı
Fakat bir müddet sonra önde gelen kanalların kimileri evrakların en azından bir kısmının düzmece olduğunu söylemeye başladı Çok milliyetçi Regnum sitesine konuşan bir uzman bu evrakların Ukrayna nın muhtemel bir karşı saldırısı öncesinde dikkat dağıtmak için paylaşılmış olabileceğini söyledi
Devlet televizyonuna konuşan savaş yorumcusu Yuri Podolyaka bu evrakların Ukrayna nın karşı saldırısı hakkında Rusya yı yanıltmak için şuurlu olarak internete konduğunu öne sürdü
Rossiya 1 kanalındaki 60 Dakika programının sunucusu Olga Skabeyeva Batı mühimmatı bitmek üzere olan güçsüz bir Ukrayna imajı yaratmak için elinden geleni yapıyor dedi
Öte yandan Ukrayna da da evrakların gerçekliği sorgulandı kimi uzmanlar Rusya yı Ukrayna nın karşı saldırısı öncesinde geçersiz bilgiler yaymakla itham etti
KAYBOLAN BELGELER
Belgelerin düşük kaliteli ekran manzaralarını Twitter Telegram ve Reddit te hâlâ bulmak mümkün Lakin yepyenilerini bulmak zorlaştı Yepyeni kopyalar birinci paylaşıldıkları kanallardan kaldırılmış durumda
Bu evrakları Discord Telegram ve Twitter da paylaşanların bir kısmı da ya paylaşımlarını silmiş ya da hesaplarını büsbütün kapatmış
Ortada büyük bir paranoya da var
Başlangıçta Discord da dokümanları paylaşan bir kullanıcı daha sonra kanalda yaptığı öteki bir paylaşımda evrakları telefonundan silmeye çalıştığını söyledi Daha fazla evrak paylaşılmasını isteyen bir başka kullanıcı ise İyi denemeydi FBI yorumunda bulundu
Orijinal kopyaların yok olmaya başlaması Pentagon un Twitter üzere platformlara bu evrakların yer aldığı paylaşımları kaldırmaları için baskı yaptığı tezlerine da yol açtı
Twitter ın sahibi Elon Musk ise çalışanlarına faal bir halde bu dokümanların peşine düşüp onları silme buyruğu vermeyeceğini söyledi Tabii ki istediğiniz bir şeyi internetten büsbütün silebilirsiniz bu kusursuz bir halde işler ve saklamaya çalıştığınız şeye hiçbir formda dikkat çekmez dedi